Το ακόλουθο γράμμα γράφτηκε από τον Πέτρο Κροπότκιν στο φίλο του, De Reijger, τον Ολλανδό αναρχικό, που τον είχε προσκαλέσει να έρθει να μείνει στο Χάαρλεμ:
“Μόσχα, Ντμιτρόφ,
“Δεκέμβρη, 23η, 1920.
“Αγαπητέ σύντροφε De Reijger,—τις θερμότερες ευχαριστίες μου για το ευγενικό σου γράμμα του Νοέμβρη, που έχει επιτέλους φθάσει σε μένα. Και οι τρεις μας, η γυναίκα μου, η κόρη μου, κι εγώ, έχουμε αγγιχτεί βαθυά από το γράμμα σου και την πρόσκλησή σου. Όμως όπως ίσως γνωρίζεις ήδη από το γράμμα που έστειλα στους συντρόφους του “Συνδικαλιστή του Βερολίνου,” η θέση μας είναι τόσο κακή σήμερo όσο ήτανε τον περασμένο χρόνο. Έχουμε τις ανάγκες της ζωής, και δοσμένου κανείς δε θα μπόρειε να πει πως οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, είναι μια χρυσή ευκαιρία.
“Η κοινωνική επανάσταση πήρε αθέλητα μια Συγκεντρωτική κι αυταρχική στροφή στη Ρωσσία. Ακόμα, προβάλλει τη δυνατότητα μετάβασης από την καπιταλιστική κοινωνία στη σοσιαλιστική κοινωνία. Και τούτη η σκέψη σίγουρα θα εμψυχώσει τους Σοσιαλιστές της Δυτικής Ευρώπης στις προσπάθειές των για την ανοικοδόμηση της κοινωνίας βασισμένης πάνω σε αντι-καπιταλιστική ισότητα. Επίσης, πέρα από κάθε αμφιβολία, τα συγκεντρωτικά παραστρατήματα της Ρώσικης Κομμουνιστικής επανάστασης θα βοηθήσουνε τους εργάτες των άλλων χωρών ν’ αποφύγουνε ομοιότροπα σφάλματα.
“Με αδελφικούς χαιρετισμούς,
“ΠΕΤΡΟΣ ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ.
“Y.Γ.–Ζούμε σε μια μικρή πόλη 60 χλμ. στα βόρεια της Μόσχας, που έχουμε ένα μικρό αγρόκτημα που η γυναίκα μου εργάζεται. Δυστυχώς, δεν είμαι πλέον σε θέση να κάμω σωματική εργασία, έτσι η γυναίκα μου μόνο φροντίζει τα λαχανικά που χρειαζόμαστε για το χειμώνα. Καταγίνομαι σήμερα μ’ ένα μεγάλο έργο, «Ηθική στη Nατουραλιστική βάση.»”
Μετάφρ. aixmi