επαναστατικό ψωμί

Toυ EMILE POUGET

Οι αρχαίοι λένε: “Ο σοφός άνθρωπος φέρει το νόμο μέσα του.”
Αυτό είναι η αναρχία με μία λέξη.
Αλλά θα ειπωθεί: “Σίγουρα, αλλ’ είναι όλοι οι άνθρωποι σοφοί;”

Αυτό θάταν λαθεμένο ερώτημα, γιατί κανείς δεν έχει τη μεζούρα να μετρήσει τη σοφία. Η αληθινή σοφία για όλους θάταν ο καθένας νάναι ο εαυτός του. Αλλά για να φθάσουμε σ’ αυτό τον ατομικισμό σε συνθήκες που μπορούν να γενικευτούν πρέπει ν’ αναγνωριστεί πως οι άνθρωποι έχουν κοινά σημεία μεταξύ των, τ’ αποτέλεσμα των οποίων είναι ελευθερίες που υμνούνται απ’ όλους, και των οποίων η συμφωνία συνιστά το κοινωνικό περιβάλλον.

Στην πρώτη σειρά του εν λόγω όντος έρχεται η ανάγκη για ψωμί, η οποία είναι κοινή για όλους. Αυτοί οι άνθρωποι που δε ζουν μονάχα με ψωμί, ωστόσο, πρέπει να ζήσουν πρώτα – και εν συνεχεία να φιλοσοφούν. Όσο επαναστατικός κι’ αν είσαι είναι δύσκολο ν’ αντιστρέψεις τη σειρά αυτών των δύο πραγμάτων: ο πιο φλογερός ιδεαλιστής επίσης τρώει το καθημερινό του ψωμί.

Μπορούμε έτσι ν’ αναγνωρίσουμε πως παρά πάσα δήλωση των πολιτικών αρχών και της ισχύουσας Διακήρυξης των Δικαιωμάτων, πως το πλέον εκτός νόμου απ’ τ’ άτομα, ο πιο ξενικός προς την κοινωνία, είναι κείνος που θα πεθάνει απ’ την πείνα. Τώρα νόμιμα, κάθε άτομο μπορεί να πεθάνει από πείνα, κι’ αν οι οικονομολόγοι ήσαν ειλικρινής θα έλεγαν ακόμη πως θάπρεπε όταν οι   γ ε ν ι κ έ ς   συνθήκες τούς υποχρέωναν να το κάμουν. Χωρίς υπερβολή, μπορεί να διαπιστωθεί πως το σύνολο της σημερινής κοινωνίας μας στηρίζεται στη νομιμότητα του λιμού, η οποία αρνείται στο άτομο κάθε ελευθερία να πετύχει και να καθορίσει τον εαυτό του. Είναι έγκλημα να είμαστε χωρίς δουλειά – ή να μην την αποδεχόμαστε σύμφωνα με τους όρους που επιβάλλονται. Κι αυτό το έγκλημα, που δε λέγεται στον Κώδικα, τιμωρείται με την ποινή του θανάτου.

Είναι σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη που το ζήτημα του ψωμιού απαραίτητο σ’ όλους περιέχει στο σπέρμα του ολάκερο το κοινωνικό ζήτημα. Εάν η ζωή στη στοιχειώδη μορφή της τους έκανε όλους νάχουν κοινό σκοπό, εάν το κοινωνικό περιβάλλον προσφέρει τούτο το θεμέλιο, τούτο το σταθερό κι άκαμπτο σημείο, απαραίτητο σ’ όλους, η ελευθερία που θα προέκυπτε απ’ αυτό θ’ αρκούσε ώστε να συγκροτήσει μιαν ορθολογική κοινωνία. Θάταν η βάση πάνω στην οποία μπορούμε να κτίσουμε κάτι στέριο, μια εντελώς νέα αρχιτεκτονική όπου όλες οι κοινωνικές μονάδες θάταν σε τέλεια ισορροπία.

Οποιαδήποτε κι’ αν είναι η ομορφιά των ονείρων και ελπιδοφόρα για τους ορίζοντες, δεν μπορούμε να χάσουμε το στήριγμά μας και να ξεχάσουμε ν’ αναγνωρίσουμε πόσο σημαντική είναι η κατάχτηση του ψωμιού. Τούτο το ελάχιστο δικαίωμα στη ζωή, δεν μπορούμε να το περιφρονήσουμε και πρέπει να το εξασφαλίσουμε. Τη μέρα που θα το έχουμε, χωρίς παραχωρήσεις ή ζητιανιές, θα έχουμε όλα τα οφέλη της ελευθερίας κι όλα τα δικαιώματα. Το σχέδιο του νέου κόσμου (το οποίο πιθανώς δε θάναι σύμφωνο με τα προγράμματα που γνωρίζουμε) πρέπει ν’ αναπτυχθεί αυθόρμητα απ’ αυτή τη μεγάλη κοινωνική αρχή, σα μια γερή βαλανιδιά που αναπτύσσεται απ’ το σπόρο της, στέρια φυτεμένη σε εύφορο έδαφος.

L’Almanach du Pere Peinard, Παρίσι 1896

Μετάφρ. aixmi